Những bình luận trái chiều xoay quanh giày định hình điều trị bàn chân bẹt.
Chị Ngân (29 tuổi, TP.HCM) cũng từng trải qua cảm giác lo lắng tương tự khi con được chẩn đoán “chân bẹt nhẹ, chưa cần điều trị”. Thế nhưng vì nghe theo lời khuyên trong các hội nhóm nuôi con, chị vẫn mua một đôi giày định hình gần 1,5 triệu.
“Từ lúc mua về con tôi không thích mang, đi được vài bước là đòi tháo ra. Đôi giày giờ vẫn còn nằm trong hộp, mới tinh như lúc mua“, chị Ngân chia sẻ.
Nhiều mẹ khác cũng đồng tình: Nếu giày không vừa chân, không thoải mái, trẻ sẽ phản ứng dữ dội, từ chối mang. Một số trường hợp còn bị phồng rộp chân, đau cổ chân do đi giày sai kích cỡ hoặc chất lượng kém.
Bàn chân bẹt là gì, có thể chữa bằng cách nào?
Trả lời trên báo chí, TS.BS Nguyễn Thị Hương Giang (Phó trưởng Khoa Phục hồi chức năng, Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết: “Bàn chân bẹt là tình trạng mặt lòng bàn chân bằng phẳng, không lõm chút nào. Tuy nhiên, một số trẻ bụ bẫm nhìn cũng dễ nhầm lẫn là bị bàn chân bẹt. Dị tật này ở đa số trẻ sẽ tự hết khi lên 6 tuổi nếu bàn chân vận động tốt và mềm mại”.
Trên thực tế, tất cả trẻ sơ sinh đều có bàn chân bẹt. Khi trẻ khoảng 2-3 tuổi, vòm bàn chân mới bắt đầu hình thành dần cùng hệ thống dây chằng. Vòm chân đóng vai trò rất quan trọng: giúp chịu lực, giữ thăng bằng, giảm phản lực khi bàn chân chạm đất.
Một số yếu tố khiến trẻ có nguy cơ bàn chân bẹt bệnh lý gồm:
– Di truyền (nguyên nhân chủ yếu).
– Hệ thống dây chằng lỏng lẻo.
– Mang giày không phù hợp, hoạt động sai tư thế.
– Chấn thương, béo phì hoặc các bệnh lý thần kinh cơ.
Thống kê cho thấy có khoảng 30% dân số mắc chứng chân bẹt tùy theo cấp độ, có hoặc không kèm theo giãn hoặc rách gân cơ chằng sau. Ban đầu, bàn chân bẹt không gây đau, đến một thời điểm nào đó khi khung xương không đủ lực chịu đựng sự mất cân bằng thì người bệnh sẽ đau mắt cá chân, đau đầu gối, đau khớp háng hay thắt lưng.
Trẻ khám bàn chân bẹt. (Ảnh lấy từ mạng xã hội).
TS.BS Hương Giang cho biết, bàn chân bẹt có thể khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện và điều trị sớm trong giai đoạn từ 3-7 tuổi. Khi được chẩn đoán đúng, trẻ có thể dùng đế giày chỉnh hình trong khoảng 1-2 năm kết hợp với vật lý trị liệu, sẽ giúp hình thành vòm chân mà không để lại di chứng. Ngoài ra, kết hợp chỉnh hình và các bài tập vật lý trị liệu phục hồi chức năng tạo thuận cho quá trình tạo vòm bàn chân.
Một số trường hợp trẻ lớn hoặc dị tật bàn chân quá nặng gây biến dạng nghiêm trọng cấu trúc xương có thể cân nhắc phẫu thuật chỉnh hình bàn chân. Chính vì vậy, ngay khi nghi ngờ trẻ có bàn chân bẹt ở bất kỳ độ tuổi nào, trẻ cần được đưa đi khám ở cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán xác định và lựa chọn các can thiệp phù hợp.
Bàn chân bẹt có thực sự cần giày chỉnh hình sớm hay không?
Theo các bác sĩ tại Khoa Chỉnh hình Nhi khoa, thuộc Bệnh viện Đại học Oxford (OUH), phần lớn trẻ em từ 1-5 tuổi đều có bàn chân bẹt, đây là một phần bình thường trong quá trình phát triển của cơ thể. Khi trẻ lớn lên, vòm chân sẽ hình thành rõ hơn. Hơn 95% trẻ sẽ tự hết bàn chân bẹt mà không cần can thiệp. Chỉ khoảng 5% tiếp tục có bàn chân bẹt khi trưởng thành, và trong số đó, rất ít trẻ gặp phải vấn đề nghiêm trọng.
Các bác sĩ nhấn mạnh rằng: “Việc điều trị bằng giày, đế giày hoặc nẹp đặc biệt không làm thay đổi hình dạng bàn chân cũng như không giúp hình thành vòm bàn chân”.
Hãy xin ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi mua giày định hình.
Tuy nhiên, nếu trẻ đi giày không đều, bị đau bàn chân hoặc có sự biến đổi hình dạng bất thường của bàn chân sau 5 tuổi, thì việc dùng đế giày hoặc dụng cụ hỗ trợ có thể giúp giảm đau và cải thiện tư thế.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, khi trẻ lớn hơn có triệu chứng dai dẳng hoặc phát hiện có vấn đề tiềm ẩn trong cấu trúc xương bàn chân, bác sĩ có thể cân nhắc phẫu thuật chỉnh hình. Trẻ từng có vòm bàn chân bình thường nhưng về sau phát triển thành bàn chân bẹt, hoặc có biểu hiện đau, cứng khớp cần được theo dõi kỹ hơn.
Như vậy, bàn chân bẹt sinh lý ở trẻ nhỏ phần lớn là hiện tượng bình thường và không cần điều trị quá sớm, đặc biệt nếu trẻ không có triệu chứng đau hay biến dạng. Phụ huynh nên đưa trẻ đi khám chuyên khoa khi có dấu hiệu nghi ngờ, nhưng cũng cần tránh chạy theo trào lưu giày chỉnh hình đắt tiền khi chưa có chỉ định y tế rõ ràng.
