Nhồi máu não (còn gọi đột quỵ do tắc mạch) là một trong những nguyên nhân gây tử vong và tàn phế hàng đầu hiện nay. Căn bệnh xảy ra khi một mạch máu não bị tắc nghẽn, làm gián đoạn dòng máu mang oxy và dưỡng chất lên não. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, hậu quả có thể để lại là bại liệt, suy giảm trí nhớ hoặc thậm chí tử vong chỉ trong vài giờ.
Ảnh minh họa
Không thể phủ nhận ăn uống không lành mạnh là một trong những nguyên nhân quan trọng gây nhồi máu não. Tuy nhiên, nhiều người tưởng rằng phải ăn quá nhiều chất béo, nội tạng hay hóa chất độc hại… mới gây bệnh. Trong khi, ngay trong nhà nào cũng có thể giấu 4 “đồng phạm” của nhồi máu não. Chính là 4 loại gia vị này khi ăn quá mức:
1. Đường tinh luyện
WHO khuyến cáo mỗi người chỉ nên tiêu thụ dưới 30g đường/ngày, tương đương 6-7 thìa cà phê. Tuy nhiên, người Việt đang tiêu thụ lượng đường cao gấp 2-3 lần mức này, phần lớn đến từ trà sữa, nước ngọt, bánh kẹo và cả gia vị nêm nếm.
Việc nạp quá nhiều đường khiến đường huyết tăng cao, làm máu đặc lại và gây khó khăn cho tuần hoàn máu. Tình trạng này làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông – nguyên nhân trực tiếp dẫn đến nhồi máu não. Đường tinh luyện cũng thúc đẩy phản ứng oxy hóa, làm mạch máu lão hóa nhanh, giảm độ đàn hồi và dễ tổn thương. Về lâu dài, thói quen ăn ngọt còn góp phần gây tiểu đường, mỡ máu, cao huyết áp – những yếu tố nguy cơ điển hình của đột quỵ.
2. Muối
WHO khuyến nghị giới hạn muối dưới 5g/ngày (khoảng 1 thìa cà phê), nhưng người Việt hiện đang tiêu thụ tới 9-12g mỗi ngày. Lượng muối dư thừa khiến cơ thể giữ nước, làm tăng huyết áp và độ nhớt của máu – hai yếu tố trực tiếp dẫn đến cục máu đông trong mạch não.
Không chỉ vậy, natri dư còn phá vỡ cân bằng nước – điện giải, gây tổn thương thành mạch máu. Khi mạch máu yếu, thiếu đàn hồi, cục máu đông có thể hình thành và gây tắc nghẽn bất kỳ lúc nào. Việc ăn mặn lâu dài cũng khiến cơ thể suy yếu âm thầm, đặc biệt nguy hiểm với người lớn tuổi hoặc có bệnh lý nền về tim mạch.
3. Nước mắm
Chỉ 1 thìa canh nước mắm (15ml) đã chứa khoảng 1200mg natri, tương đương gần 60% lượng natri tối đa/ngày. Với thói quen dùng nước mắm cả nấu lẫn chấm, nhiều người dễ dàng vượt mức an toàn chỉ trong một bữa ăn.
Việc tiêu thụ nước mắm quá mức làm tăng huyết áp và khiến máu trở nên đặc, dễ hình thành huyết khối. Nếu kết hợp với chế độ ăn nhiều chất béo, các mảng xơ vữa có thể tích tụ trong thành mạch, làm thu hẹp lòng mạch và gây tắc nghẽn. Nước mắm vẫn là gia vị truyền thống, nhưng nên sử dụng tiết chế, có thể pha loãng khi chấm và giảm liều trong nấu nướng.
4. Hạt nêm và tinh chất gà
Hạt nêm và tinh chất gà là gia vị được ưa chuộng vì tính tiện lợi, giúp món ăn thêm đậm đà. Tuy nhiên, chỉ 1 thìa canh (~8g) có thể chứa tới 1500mg natri – tương đương 75% lượng natri tối đa/ngày theo khuyến nghị của WHO. Nhiều người lại dùng song song với muối, nước mắm khiến tổng lượng natri nạp vào vượt xa ngưỡng an toàn.
Ảnh minh họa
Không chỉ natri, các sản phẩm này còn chứa chất điều vị, bột ngọt và phụ gia tạo mùi. Khi dùng thường xuyên, chúng có thể gây tổn thương thành mạch, khiến mạch máu kém đàn hồi, dễ xơ vữa và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông – yếu tố trực tiếp dẫn đến nhồi máu não, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có bệnh nền tim mạch.
Làm gì để phòng tránh nhồi máu não từ căn ngay bếp?
– Ưu tiên sử dụng gia vị tự nhiên như gừng, tỏi, hành, nước hầm rau củ thay vì hạt nêm hay tinh chất gà đóng gói.
– Hạn chế muối, nước mắm, đường và các sản phẩm chứa nhiều natri, đường ẩn.
– Đọc kỹ thành phần dinh dưỡng trên bao bì trước khi mua và sử dụng.
– Ăn nhạt, tránh lạm dụng món kho, rim, nước chấm mặn. Ưu tiên hấp, luộc.
– Tăng cường rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, đậu và cá béo để bảo vệ mạch máu.
Ngoài ra, nên duy trì lối sống lành mạnh: tập thể dục đều đặn, ngủ đủ, kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Nguồn và ảnh: Sohu, Sunday More
